Aparat zdejmowany. Kto może go nosić i kiedy przynosi najlepsze skutki?

Wady zgryzu mają najczęściej charakter nabyty, co oznacza, że objawiły się już po narodzinach dziecka, zwykle w pierwszych latach jego życia. Są one wynikiem złych nawyków związanych m.in. ze ssaniem kciuka, zasypianiem ze smoczkiem w buzi czy zbyt długim i częstym karmieniem malucha butelką.

Przyczyną powstawania wad zgryzu mogą być także zaniedbania higieny jamy ustnej i powstająca w tej sposób próchnica. Niszczenie oraz przedwczesna utrata mleczaków powoduje, że pozostałe zęby ustawiają się lub wyżynają w nieprawidłowy sposób. Nieleczone wady zgryzu wpływają nie tylko na stan zdrowia całego aparatu żucia, ale także na komfort psychiczny i samoocenę człowieka. Z tego powodu wykryte zmiany powinny skłonić pacjenta do odpowiednio wczesnej wizyty u ortodonty, a jeśli zajdzie taka potrzeba – również do podjęcia leczenia np. z pomocą aparatu ruchomego.

Zasada działania ruchomego aparatu ortodontycznego

Ruchome aparaty ortodontyczne – jak wskazuje sama nazwa – można swobodnie zakładać i zdejmować. Zależnie od zaleceń ortodonty oraz rodzaju wady zgryzu aparaty tego typu wykonuje się tylko dla jednej ze szczęk, dla dwóch szczęk lub w formie aparatu dwuszczękowego (tzw. blokowego), który łączy obie szczęki jednocześnie. Najpopularniejsze modele składają się z akrylowej płytki, sprężystego drutu tworzącego klamry oraz aktywnych elementów takich jak śruby i sprężyny, zatopionych wewnątrz płytki. Za sprawą odpowiednich zmian napięcia drutu można doprowadzić do rozszerzania lub zwężania całego łuku zębowego, przechylenia zębów, przesunięcia ich wzdłuż łuku czy nawet zmiany ustawienia szczęk względem siebie (w aparacie dwuszczękowym).

Aby leczenie z użyciem aparatu ruchomego przebiegało prawidłowo, należy pamiętać o systematycznymdostosowywaniu jego przyczepności względem zębów. W tym celu pacjent otrzymuje specjalny kluczyk, który umożliwia regulację śruby znajdującej się na środku akrylowej płytki. Po przestawieniu śruby w nowe położenie i ponownym założeniu aparatu na łuk zębowy pojawia się uczucie ucisku spowodowane przesuwaniem się zębów w nową, prawidłową pozycję. Częstotliwość tych działań powinien ustalić ortodonta. Należy również zdawać sobie sprawę, że do uzyskania satysfakcjonującego efektu aparat ruchomy powinien być noszony przez minimum 12-14 godzin dziennie (w tym na całą noc).

Kto może skorzystać z aparatu zdejmowanego?

Ruchome aparaty ortodontyczne stosuje się przede wszystkim do leczenia wad zgryzu u dzieci między 4. a 12. rokiem życia. To właśnie wtedy można w łatwy sposób skorygować ustawienie uzębienia, ponieważ dochodzi do wzrostu i wymiany zębów mlecznych na stałe. Zdejmowany aparat jest skuteczny w kontekście naprawy niewielkich wad zgryzu, które nie wymagają obracania ani przemieszczenia zębów na znaczne odległości. Rozpoczęcie leczenia z użyciem aparatu zdejmowanego powinna nastąpić jak najwcześniej, najlepiej już od momentu rozpoznania wady zgryzu, ponieważ podjęta terapia będzie wówczas szybsza, krótsza i bardziej efektywna. Zdarzają się także przypadki, że aparaty ruchome są stosowane u dorosłych pacjentów, jednak ze względu na zakończony okres wzrostu kości z ich pomocą można uzyskać jedynie ograniczone efekty. W takich sytuacjach aparaty ruchome wymagają znacznie dłuższego stosowania niż modele zakładane na stałe.

Kiedy aparat ruchomy jest najskuteczniejszy?

Aby noszenie aparatu ruchomego przyniosło oczekiwane rezultaty, muszą zostać spełnione pewne warunki. Należą do nich m.in. młody wiek dziecka, prostota wady zgryzu, mieszany charakter zębów (mleczne i stałe), gotowość dziecka i rodziców do współpracy oraz dyscyplina związana z noszeniem aparatu zgodnie z przyjętymi zaleceniami. Leczenie wady zgryzu aparatem zdejmowanym może trwać nawet kilka lat, dlatego wymaga ono sporego zaangażowania i cierpliwości. Skuteczność jest jednak porównywalna do tej uzyskiwanej po zastosowaniu aparatu stałego. Warto również wspomnieć, że zaletą tego rozwiązania jest jego dyskretny wygląd, możliwość zdejmowania aparatu w razie potrzeby czy brak dolegliwości bólowych w trakcie jego noszenia. Dodatkowo poza leczeniem wad uzębienia aparat ruchomy wpływa także na wyrównanie zaburzeń pracy mięśni twarzy oraz korektę kształtu i położenia łuków zębowych względem siebie.